W czwartek, po Mszy Wieczerzy Pańskiej, gdy Najświętszy Sakrament przeniesiony został do ołtarza adoracji (ciemnicy), w kościele nastała cisza. Ołtarz ogołocony, zniknął obrus (alegoria opuszczenia Jezusa przez uczniów i odarcia Go z szat), nie sprawuje się Eucharystii. Tak można opisać atmosferę Wielkiego Piątku – dnia, w którym Kościół rozmyśla nad Męką Pana, adoruje Krzyż, wspomina swoje narodzenie z boku Chrystusa umierającego na Krzyżu i wstawia się do Boga za zbawienie całego świata. Piątek ten upamiętnia wydarzenia, które rozpoczyna wyrok śmierci, a kończy ukrzyżowanie Chrystusa. Dla całego Kościoła to dzień pokuty, w którym obowiązuje wstrzemięźliwość (niespożywanie mięsa) oraz post (tylko jeden posiłek do syta w ciągu dnia). Chociaż Wielki Piątek to czas płaczu i żałoby, zarazem jest to przepełniona miłością kontemplacja krwawej ofiary Jezusa. Kościół nie wyprawia pogrzebu, ale celebruje zwycięską śmierć Pana.

Szczytem dnia jest obrzęd Męki Pańskiej. Najbardziej wymowną godziną sprawowania tej liturgii byłaby 15.00 (czas śmierci Chrystusa) jednak z racji duszpasterskich (Wielki Piątek nie jest dniem wolnym od pracy) liturgia odbywa się później. Wierni gromadzą się w ciszy, tabernakulum jest puste, wieczna lampka zgaszona, kropielnice suche. W centrum liturgii tego dnia będzie Krzyż – właśnie on będzie adorowany, przed nim będzie się przyklękać.

Liturgia Męki Pańskiej składa się z czterech elementów: liturgii słowa, adoracji Krzyża, komunii i procesji do grobu. Czerwień szat oznacza królewską purpurę – Chrystus jest Panem królującym z drzewa Krzyża. Na początku celebrujący kapłan upada na twarz, inni klękają. Obrzęd ten wyraża upokorzenie „człowieka ziemskiego” oraz smutek i ból Kościoła, milczenie i uniżenie się przed Bogiem, przed tajemnicą Wielkiego Piątku. Wobec zbawczej śmierci Jezusa wszelkie słowa stają się niewystarczające.

Liturgia słowa kończy się wyjątkowo uroczystą modlitwą powszechną. Zawiera ona dziesięć wezwań: za Kościół święty, papieża, wszystkie stany Kościoła, za katechumenów (przygotowujących się do chrztu), o jedność chrześcijan, za Żydów, za niewierzących w Chrystusa, za niewierzących w Boga, za rządzących państwami, za strapionych i cierpiących. Bogactwo intencji wyraża powszechny zasięg Męki Chrystusa ukrzyżowanego za zbawienie całego świata. Cała rodzina Boża i ludzkość zostaje przeniesiona do stóp Krzyża, na którym Chrystus umiera za wszystkich. Modląc się w tak wielu intencjach otwieramy się na miłość i jedność.

Kulminacyjnym momentem  Liturgii Męki Pańskiej jest adoracja Krzyża. Osobista adoracja Krzyża (przez przyklęknięcie i ucałowanie) to najpoważniejszy element w tym obrzędzie. Boża miłość, ukazana nam w Ukrzyżowanym, pozwala zrozumieć sens pieśni „Ludu, mój ludu…” – swoistego dialogu między Bogiem, a Jego ludem: „zobacz, co dla ciebie uczyniłem; spójrz co ty wyrządziłeś mnie – swojemu Bogu”.

Po Komunii następuje przeniesienie Najświętszego Sakramentu do Grobu Pańskiego. Welon okrywający monstrancję symbolizuje całun, w który okryte było Ciało Chrystusa, a także stanowi zasłonę skrywającą tajemniczość wydarzeń paschalnych. Ołtarz pozostaje obnażony, tabernakulum puste. W centrum stoi Krzyż – przed którym należy przyklękać aż do czasu rozpoczęcia Wigilii Paschalnej. Przy Grobie trwa adoracja Chrystusa, który przez swoją Mękę, Krzyż i Zmartwychwstanie otworzył nam bramy nieba.

kl. Piotr Wyderka SDB