Kolejny obraz Adama Swacha z cyklu historii zakonu cystersów powrócił po konserwacji do dawnego opactwa cysterskiego w Lądzie. Tym razem pracom konserwatorskim poddano obraz „Cud świętego Wilhelma” namalowany przez franciszkańskiego malarza z Poznania w 1716 roku, należący do cyklu 20 zachowanych obrazów namalowanych przez Adama Swacha w roku 1714 i w 1716, przedstawiających historię zakonu Cystersów. Datę powstania dzieła potwierdza zachowany fragment sygnatury artysty: 1716 / F. Adamus Swach Delineavit et Pinxit.
Obraz przedstawia cud dokonany przez cysterskiego świętego – Wilhelma, jaki dokonał się po jego śmierci: z ust świętego wyrosła wonna lilia z wyzłoconymi na płatkach kwiatów słowami: Ave Maria. Święty Wilhelm, będący w posiadaniu ziemskich dóbr: władzy i bogactwa, odrzucił zaszczyty i sławę, poświęcił się służbie zakonnej i ofiarował swoje życie Najświętszej Marii Pannie. Postać świętego przybliża inskrypcja znajdująca się w dolnej części obrazu: GVILLELMUS. EX NOBILISSIMO ET POTENTISSIMO DOMINO MONTIS, PESSULANI MONACHUS CISTERCIENSIS, / EGIBUS ET PRINCIPIBUS TOTIUS EUROPAE SANGVINE IUNCTUS, E CUIUS DEFUNCTI ORE LILIUM EXCREVIT CUM AUREIS LITERIS AVE MARIA.
Powierzchnia obrazu przekracza 6 m2. Jest namalowany techniką olejną na czerwonej zaprawie bolusowej, na grubym, ręcznie tkanym płótnie lnianym, składającym się z trzech zszytych poziomo brytów. Stan zachowania obiektu w styczniu 2017 r. był zły, obraz kwalifikował się do pilnej konserwacji. Cała jego powierzchnia była pofalowana; warstwa malarska spękana i odspojona od podłoża i bardzo zabrudzona. Lico było bardzo brudne: w wielu miejscach widoczne były zacieki i zachlapania a całość pokrywała gruba warstwa bardzo pociemniałego werniksu, zmieniającego kolorystykę malowidła. Płótno podobrazia było bardzo osłabione i kruche, miało wiele ubytków. W przeszłości obraz był przynajmniej dwukrotnie poddany zabiegom renowacyjnym, ale prace te zostały wykonane na bardzo niskim poziomie. Szczególnie rażące skutki amatorskich napraw obrazu to nieudolne przemalowania warstwy malarskiej, zakrywające zachowane partie oryginału.
Od czerwca do listopada 2017 r. obraz poddano pełnej konserwacji. Po zdemontowaniu obiekt zdezynfekowano w komorze próżniowej i przewieziono do pracowni konserwatorskiej. Usunięto stare płótno dublażowe, oryginalne podobrazie poddano zabiegom prostowania oraz uzupełniono ubytki. Obraz został zdublowany. Lico oczyszczono z przemalowań i zabrudzeń. Uzupełniono ubytki warstwy zaprawy oraz wykonano retusz warstwy malarskiej.
Prace konserwatorskie wykonano w pracowni konserwatorskiej Anny Czerwińskiej w Warszawie dzięki dotacjom ze środków Wojewody Wielkopolskiego w dyspozycji Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Ks. Mariusz Chamarczuk SDB /Rektor WSD TS w Lądzie/
Anna Czerwińska /Konserwator zabytków/